Nieuws

Zorgbedrijven zijn zo vrij als een vogel: 'Scherp controles aan'

De Branchevereniging Kleinschalige Zorg wil dat de overheid de jaarverantwoordingen van zorgbedrijven strenger controleert. Woordvoerder Mark van Barschot bestudeerde onlangs jaarrekeningen van kleine zorginstellingen en schrok van wat hij constateerde. © ANP
ARNHEM - De Branchevereniging Kleinschalige Zorg wil dat de overheid de jaarverantwoordingen van zorgbedrijven strenger controleert. Woordvoerder Mark van Barschot bestudeerde onlangs jaarrekeningen van kleine zorginstellingen en schrok van wat hij constateerde.
'Voor degene die kwaad willen, staan de deuren wijd open om informatie uit het zicht te kunnen houden, maar ook in het zicht gebeuren dingen waar je vraagtekens bij kunt zetten. Informatie in jaarrekeningen is soms te summier, veel informatie wordt niet geleverd en het lijkt erop dat er geen consequenties aan verbonden worden', legt Van Barschot uit.
Zorginstellingen zijn verplicht om financiële gegevens te verantwoorden, maar hij constateert dat veel zorgaanbieders niet op tijd of helemaal geen  jaarverantwoording indienen. 'Aan 23 instellingen heeft de inspectie uitstel verleend tot 1 december, maar mijn indruk is dat ik er veel meer dan die 23 niet kan vinden.'
Het valt hem op dat bedrijven met bedenkelijke jaarrekeningen vrijwel zonder uitzondering niet zijn aangesloten bij een brancheorganisatie of beroepsvereniging.

Zorgkantoor laat klachten liggen

De branchevereniging hekelt ook de opstelling van de zorgkantoren die fraude zouden moeten onderzoeken. Volgens Van Barschot weten aanbieders van elkaar welke bedrijven wel en niet deugen. Sommige aanbieders durven het aan om mogelijke fraude van een collega te melden, maar deze vinden vaak geen gehoor.
'Bij een overdracht van een dossier zie je soms duidelijk dat er iets niet klopt. Je biedt de bewijzen aan bij het zorgkantoor, duidelijke bewijslast, maar er wordt niets mee gedaan. Onder het mom: het is te veel werk en we krijgen het onderzoek moeilijk rond. Ik vind dat een heel slecht excuus. Als je dat twee of drie keer gebeurt, dat je de deksel op je neus krijgt, dan zinkt de moed je wel in de schoenen.'

'Malafide bedrijven omzeilen regels'

Volgens Van Barschot wordt er bewust informatie achtergehouden door malafide zorginstellingen. 'De professionele boeven dienen wel een jaarrekening in, maar weten de regels te omzeilen waardoor je alsnog niet weet waar het zorggeld blijft. Dit komt doordat ze met meerdere BV's werken. De minder slimme boeven dienen helemaal geen verantwoording in.'
Hij komt hoge winsten tegen in de jaarrekeningen waar hij zijn vraagtekens bij zet. 'Een bedrijf dat 1,5 miljoen euro omzet en hiervan 1 miljoen euro winst maakt. Dan moet je wel een heel goed verhaal hebben om dat te kunnen verantwoorden.'
Zulke zorginstellingen gooien volgens Van Barschot hiermee de ruiten in voor hun collega’s en hun cliënten 'De reacties vanuit politiek en maatschappij liggen voor de hand: de roep om meer en strengere regels, hogere toetredingsdrempels, zwaardere verantwoordingseisen, afschaffen van het persoonsgebonden budget en zelfs een totaal winstverbod voor aanbieders en hun onderaannemers is al bepleit.' Van Barschot ziet geen nut of noodzaak voor dergelijke nieuwe regels. Hij pleit voor politieke terughoudendheid.

'Geef inspectie meer middelen'

'Natuurlijk snap ik de maatschappelijke verontwaardiging, die voel ik zelf ook. Dan is het verleidelijk om te denken dat nieuwe strenge regels het probleem wel op zullen lossen. Ik zie echter nog veel ongebruikte kansen liggen vanuit de bestaande regelgeving. Het probleem is meer dat het de inspecties ontbreekt aan voldoende mensen en middelen om bestaande regels breed in de sector te controleren en handhaven. Dan heeft het geen zin om regels nog strenger te maken, maar zal er eerst geïnvesteerd moeten worden in uitbreiding van de capaciteit op het gebied van toezicht, controle en handhaving van de regels, en in de opsporing en vervolging van fraudeurs en andere criminelen.'
Van Barschot waarschuwt dat maatregelen in ieder geval niet tot meer administratie moet leiden. 'Hiermee los je de kwaal niet op. Voor de kleinschalige zorg leiden strengere regelgeving en zwaardere verantwoordingseisen bijvoorbeeld tot stijging van de kostprijs en verminderde flexibiliteit van de organisatie. Dat gaat dus vooral ten koste van de ruimte en de vrijheid die nodig is om innovatief aanbod te ontwikkelen en echt individueel maatwerk te bieden voor cliënten. Voor het bieden van goede zorg aan kwetsbare doelgroepen is dat juist cruciaal.'
'Juist die kracht, is een essentiële toegevoegde waarde van de kleinschalige zorg en ons voornaamste onderscheidend vermogen. Het vermogen om dat te kunnen blijven bieden, komt dan serieus onder druk te staan, met een verschraling van het zorgaanbod tot gevolg. Dat betekent dus minder passende zorg en minder keuzevrijheid voor cliënten. Ik vind dat onverteerbaar, BVKZ-leden vinden dat onverteerbaar en wij zien dan ook niets in dat type maatregelen.'

'Niet alleen pgb is fraudegevoelig'

De afgelopen jaren komen vooral pgb-aanbieders negatief in het nieuws. Maar volgens Van Barschot is het waarschijnlijk nog erger gesteld bij zorg in natura. Bij zorg in natura heeft een zorgaanbieder direct een contract met een zorgkantoor of gemeente.
'Een mooi voorbeeld van hoe lastig het voor overheden kan zijn om verbeteringen af te dwingen; in zorg in natura, net als bij pgb, mogen alleen daadwerkelijk geleverde uren zorg gedeclareerd worden, maar in de praktijk was die norm boterzacht. Toen de zorgkantoren daar echt op gingen controleren, was de verwachting dat de declaraties van instellingen daardoor zouden dalen. Bij een grote instelling in de gehandicaptenzorg leidde dit niet tot het declareren van minder uren, maar juist tot het leveren van meer uren zorg. Konden bewoners ineens niet meer naar een voetbaltraining of een vriend, omdat ze thuis moesten zijn voor een begeleidingsgesprek waar niemand behoefte aan had, en die alleen maar gevoerd bleken te worden om de declaraties vol te kunnen schrijven.'

Geen zwarte lijst

Van Barschot zat in een werkgroep van het ministerie die zou onderzoeken of het mogelijk is om een zwarte lijst van malafide zorgaanbieders aan te leggen, zodat kwetsbare mensen met een pgb niet in hun handen vallen en uitgebuit worden. Die ambitie bleek te hoog.
'Ondanks dat alle instanties zoals ministerie, inspecties, zorgkantoren en brancheverenigingen weten wie de slechte zorgbedrijven zijn. Een zwarte lijst is juridisch blijkbaar lastig voor elkaar te krijgen. Uiteindelijk heeft de werkgroep genoegen genomen met het versterken van de Per Saldo Hulpgids tot een platform dat budgethouders voorziet van relevante informatie over zorgaanbod, inclusief  'gebruikerservaringen' en beoordelingen van anderen. Een prima plan, moet vooral gebeuren, maar biedt geen waterdichte garantie tegen uitbuiting van kwetsbare doelgroepen', aldus Van Barschot.

Waarborgfonds voor gedupeerde pgb-cliënten

'Het meest wrange aspect van pgb-fraude, is dat de pgb-houder in principe zelf verantwoordelijk is voor de correcte besteding van het budget. Zelfs als de pgb-houder slachtoffer wordt van fraude door een malafide instelling, kan de pgb-houder verplicht worden het gehele pgb uit eigen zak terug te betalen. Om dat verwoestende effect van fraude op pgb-houders tegen te gaan, heb ik voorgesteld om te onderzoeken of we dat risico voor cliënten zouden kunnen afdekken met een waarborgregeling, zoals bijvoorbeeld in de reisbranche gebeurt', vervolgt Van Barschot zijn verhaal.
'Elke cliënt krijgt dan de garantie dat een eventuele terugvordering van pgb zal worden betaald vanuit de waarborgregeling. Een keiharde garantie dat je geen risico loopt om buiten je schuld ineens met een vordering van 20.000 euro geconfronteerd te worden. Zorgbedrijven zouden dan collectief garant staan voor deze belofte aan elkaars klanten, en dus staan ze garant voor elkaar. Als je voor elkaar verantwoordelijk bent, zul je je collega wel aanspreken op zijn gedrag en zullen de slechte bedrijven vanzelf uit het ledenbestand van het keurmerk verwijderd worden. Dit idee is er niet doorgekomen, maar is volgens mij de enige manier om pgb-houders echt te beschermen tegen uitbuiting en zo de branche te ontdoen van frauduleuze bedrijven', aldus Van Barschot.
Lees meer over zorgfraude in ons zorgdossier.
Heeft u opmerkingen of aanvullingen op dit bericht? Mail dan met de redactie: omroep@gld.nl