Gert-Jan Blankena blogt: Roodborst

Mijn roodborst weet dat hij er moet zijn als ik aan het werk ben. Want vorig jaar hield hij me ook al met groot enthousiasme gezelschap. En het jaar daarvoor ook al. Hoewel… hoe oud worden roodborsten eigenlijk? Is het wel dezelfde roodborst?

Mijn roodborst is een wintergast. Onze vaderlandse roodborsten zijn voor het merendeel al vertrokken naar Frankrijk en Spanje. Die zijn een stuk minder tam. Die komen nooit echt dichtbij; hun vluchtafstand is al gauw een meter of vijf. Dat is voor mij het onderscheid tussen ‘onze’ en de winterroodborsten. Elke herfst kijk ik met enige spanning naar mijn Scandinavische roodborst uit. En begin oktober was het zo ver. Hij begroette me met uitbundig gezang: ‘ hoe gaat het met je? En is die smerige kat er nog steeds? Heb je dat lekkere vogelvoer al ingeslagen?’ Niet dat ik een roodborst kan verstaan, maar zoiets zal ’t vast wel moeten zijn. Achter me klonk eenzelfde soort liedje. Nóg een roodborst?
Uiteindelijk blijken er in mijn tuin drie roodborsten te zijn. En die hebben vreselijke ruzie. Ze zitten elkaar de hele dag achterna; ze zijn duidelijk bezig met het afbakenen van hun territorium.

Vogels hebben in het voorjaar een territorium. Dat gebied moet voldoende voedsel kunnen leveren voor de oudervogels en hun jongen. Er is geen ruimte voor profiteurs. Elke indringer wordt subiet weggejaagd. Maar in de winter? Toch is dit hetzelfde principe. In de winter is het voedsel schaars voor een insecteneter, dus moet de plek groot en gevarieerd genoeg zijn om te overleven. Opvallend is dat zowel de mannetjes als de vrouwtjes een eigen territorium hebben. Dat ook nog eens onderling fel bevochten wordt. Niet alleen fysiek maar ook verbaal. Ze zingen dat het een lieve lust is. Maar als je de zang zou kunnen vertalen dan is het vast en zeker een grote scheldpartij!

De rode borst is belangrijk in het gevecht. De borstveertjes worden wat opgezet en de vogel beweegt heen en weer. Vaak is dit vertoon al genoeg om de indringer op de vlucht te jagen. Maar soms gaat het verder en hakken ze op elkaar in. Die oranje kleur wekt inderdaad als een rode lap op een stier. Ik heb ooit een schijfje winterwortel aan een takje geprikt. Al na een paar minuten zat er een woedende roodborst bij te schelden. Het zingen begint al in de vroege ochtend, als het nog donker is en gaat door tot in de zware avondschemering. De roodborst is de enige vogel die nog zingt in deze tijd. En dat gaat nog de hele winter door!

De winterroodborsten komen uit Zweden, Finland, de Balische staten en Noord-Rusland. Ze leven daar in de uitgestrekte bossen, waar zelden of nooit mensen komen. Zou dat de reden zijn waarom ze zo ‘tam’ zijn? Ze hebben immers nooit geleerd dat je moet uitkijken voor mensen!

Gert-Jan Blankena is onze nieuwe blogger. Hij was 17 jaar lang hoofd van het Centrum voor Natuur- en Milieu-educatie in Apeldoorn. Ook schreef hij meer dan 30 jaar natuurcolumns voor de krant de Stentor die hij samengebundeld heeft in het boek 'Veluwe Buitengewoon'. Deze verschijnt vrijdag 10 november 2017.