Demente ouderen leven op door muziek

De 94-jarige Henry zit voorovergebogen in een stoel. Als je tegen hem praat komt er geen reactie, niet ongewoon voor iemand met vergevorderde dementie.

Maar als hij een koptelefoon op krijgt met muziek uit zijn jeugd vindt er een transformatie plaats. Hij zingt mee, richt zich op en reageert op vragen. In de Amerikaanse documentaire Alive Inside wordt muziek gepresenteerd als wondermiddel.

Ook de medewerkers van zorginstelling De Liemerije hebben de documentaire gezien. 'Als je in de zorg werkt kun je niet anders dan enthousiast worden van dit soort resultaten', zegt teamleider Anita Rasker. Bij de Liemerije werd op kleine schaal met het idee geëxperimenteerd.

Inmiddels is gestart met een pilot op drie afdelingen. Later wordt het project Muziek op Maat uitgebreid naar alle 7 locaties. Dankzij sponsors kunnen 190 mp3-spelers worden gekocht.

Rasker: 'We zien dat mensen opleven als ze de juiste muziek te horen krijgen. Als we cliënten 20 minuten naar muziek laten luisteren, zien we tot 30 minuten daarna positieve effecten.'

Is muziek echt een wondermiddel? Op de documentaire was ook kritiek. De makers hadden maandenlang beelden en zouden het beste voorbeeld hebben gekozen. 'Niet bij alle bewoners zijn de effecten zo groot,' zegt Rasker. 'Maar we zien wel vergelijkbare effecten bij bewoners.'

'In de film zie je mensen die totaal afgesloten zijn van de wereld, maar bij dementie zijn er ook andere kanten. Sommige mensen hebben een loopdrang en krijgen daardoor geen rust. Met muziek kunnen ze wel even zitten. Je kunt met muziek agressieve mensen bereiken, en als je het op het goede moment inzet kun je voorkomen dat ze agressief worden. Dat is fijn voor cliënt en personeel. Wat we anders met medicatie op hadden moeten lossen, kunnen we nu oplossen met muziek.'

Het is nog steeds pionieren. 'De muziek moet herinneringen oproepen, dat is voor iedereen anders. Dat is wel een zoektocht. Daarom geven we familie en vrienden een vragenlijst die ze helpt bepalen welke muziek een rol speelde in het leven van de cliënt. Soms werkt het alleen met een bepaalde uitvoering van een nummer, het luistert wel nauw.'

De mp3-spelers worden door familie en vrijwilligers gevuld met muziek. 'Mensen zien snel effect, het levert hele waardevolle momenten op als je eindelijk weer contact met iemand kan hebben, of rust kan bieden. Als iemand in een vergevorderd stadium van dementie verkeert kan bezoek soms niet meer doen dan naast iemand zitten. Het maken van playlist geeft ook een doel, mensen ervaren het niet als een last.'

De enige vraag is dan nog: was opa van de Beatles, de Stones of Bach?