Nieuws

Aap of muis gebruiken hoeft niet altijd: computer vervangt proefdieren

WAGENINGEN - Het aantal proefdieren is de laatste jaren al flink afgenomen, maar de overheid wil dat Nederland voorop gaat lopen in het terugdringen van experimenten met proefdieren. In Wageningen proberen ze proefdieren in sommige gevallen zelfs overbodig te maken.
De universiteit in Wageningen ontwikkelt steeds meer proeven en modellen waarbij gebruik wordt gemaakt van nieuwe technieken zonder dieren. Wagenings toxicoloog Jochem Louisse ontwikkelt bijvoorbeeld een computermodel waarmee hartproeven gedaan kunnen worden, zonder dat daar een dier aan te pas komt. 'Met ons onderzoek proberen we methoden te ontwikkelen om de veiligheid van stoffen te testen zonder proefdieren.'

Proefdieren zijn anders dan mensen

Landelijke strengere regelgeving maakt dat het gebruik van proefdieren omlaag moet. Tegelijkertijd blijken dierproeven ook lang niet altijd goede resultaten te geven die geschikt zijn voor mensen.
Wetenschapper Jochem Louisse wil daarom toewerken naar een digitaal proefpersoon. Daarmee zijn betere resultaten te behalen dan bij dierproeven, waarbij dat virtuele onderzoek ook nog eens goedkoper zal zijn. 'Bij dierproeven heb je bijvoorbeeld net genoeg geld om drie doses uit te proberen. Terwijl we met ónze modellen wel honderd of duizend doses kunnen toedienen. Dan kunnen we dus eigenlijk veel meer testen doen.'

Digitaal proefpersoon voor virtuele proeven

Het onderzoek naar een digitaal proefpersoon is complex. Verschillende systemen in het lichaam grijpen in elkaar en moeten eerst afzonderlijk worden beschreven en daarna in het volledige model worden toegepast.
Masterstudente Anneke Kuijper is verantwoordelijk voor onderzoek naar de lever. 'Ik kijk naar de afbraak van het stofje in levercellen. Dat is labwerk, maar de data die ik heb verkregen bouw ik weer in in een computermodel.'

Proefdieren nemen al af

De landelijke stichting Proefdiervrij streeft naar een Nederland zonder dierproeven. In 2015 werden zo'n 934.000 proefdieren ingezet voor ruim een half miljoen proeven. In 2014 lagen die getallen nog flink hoger, namelijk 1.115.000 dieren en ruim 620.000 proeven. Overigens zijn dat alle soorten dieren, van insecten tot zoogdieren.
Woordvoerder Angelica Reitsma van de stichting Proefdiervrij: 'De ambitie van staatssecretaris van Dam is dat Nederland in 2025 koploper in de wereld is, op het gebied van zo min mogelijk dierproeven. We zien ook wel inmiddels dat er veel aandacht aan wordt besteed vanuit de maatschappij maar ook vanuit de wetenschap. Het is ook eigenlijk niet meer van deze tijd, proeven op dieren. Het kan écht anders.'

Proefdiervrije toekomst?

Onderzoeker Jochem Louisse hoopt dat dankzij zijn onderzoek minder proefdieren nodig zijn, maar of de wetenschap ooit helemaal proefdiervrij zal zijn durft hij niet te zeggen. 'Dat is moeilijk. Ik denk dat in de toxicologie, waar wij in werken, er echt veel gaande is en dat we in de toekomst met veel minder of zelfs zonder proefdieren toekunnen. Maar voor andere vakgebieden kan dat anders liggen.'