'U bent in asbestgebied geweest!' Dat wilt u toch wel weten?

Waterman komt tot deze conclusie nadat Omroep Gelderland constateerde dat meer dan 400 bezoekers van een Versbeurs in de oude steenfabriek De Waalwaard in Dodewaard vijf jaar lang niet zijn geïnformeerd dat er asbest in de fabriek aanwezig was.

'Een werkgever moet een werknemer informeren als er risico's zijn, maar in dit geval is nu niet helder en duidelijk geregeld wie de bezoekers had moeten informeren. Ook al word je niet ziek, je hebt het recht om te weten dat je mogelijk gezondheidsrisico's hebt gelopen.'

'Nu is het nog niet mogelijk om asbestgerelateerde ziekten te behandelen, maar er wordt veel medisch onderzoek gedaan, waardoor behandeling in de toekomst wellicht wel mogelijk is. Dan kan vroegtijdige behandeling je leven redden.'

Vorige maand eiste de officier van justitie 18 maanden celstraf tegen twee beheerders van steenfabriek De Waalwaard. Dit omdat de twee een  beurs in 2011 hebben laten doorgaan, terwijl ze wisten dat er asbest op de locatie aanwezig was. Volgens de officier van justitie zitten bezoekers hierdoor al jaren in angst over de gezondheidsrisico's die ze hebben gelopen. De rechter legt uiteindelijk een werkstraf op.

Als Omroep Gelderland belt met de organisatie van de Versbeurs en enkele bezoekers wordt duidelijk dat bij hen niet bekend is dat er asbest aanwezig was en dat hun gezondheid mogelijk in gevaar is gebracht.

Hoe kan het dat bezoekers vijf jaar na het evenement nog steeds niet weten dat ze in een ruimte met asbest hebben rondgelopen? Wie had de bezoekers hierover kunnen informeren en waarom is dat niet gebeurd?

Als Omroep Gelderland navraag doet bij de betrokken overheden blijken alle instanties naar elkaar te wijzen. Volgens de gemeente Neder-Betuwe zou de provincie samen met BBL/DLG zorgen voor communicatie richting bezoekers en volgens de provincie zou eigenaar BBL/DLG dit doen.

Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, waar de toenmalige eigenaar BBL nu onder valt, hadden bezoekers destijds in de krant kunnen lezen dat er asbest was gevonden in de steenfabriek.

'In de tijd tussen de resultaten van het asbestonderzoek en de start van het OM-onderzoek is in verschillende media aandacht geweest voor de asbestbesmetting bij De Waalwaard. Mensen die naar de provincie of andere partijen belden met vragen of zorgen, zijn doorverwezen naar de GGD zoals dat gebruikelijk is.'

De GGD zegt de afgelopen jaren geen enkele vraag te hebben ontvangen van bezoekers en zegt dat er geen gezondheidsrisico's in kaart zijn gebracht.

Het OM zegt dat er destijds bij de aanvang van het strafrechtelijk onderzoek afspraken zijn gemaakt met betrokken overheden dat zij eventuele slachtoffers zouden informeren over mogelijke risico’s. Die afspraken zijn destijds ook vastgelegd, zegt het OM. Omroep Gelderland mag deze afspraken desgevraagd niet inzien.

Persofficier Renske Mackor: 'Daarnaast is de zaak eerder al in de pers geweest en voorjaar 2012 zijn er Kamervragen gesteld. Achteraf bezien lijkt het erop dat slachtoffers niet goed zijn ingelicht.

‘We hadden dat moeten controleren voor de zitting’ zegt persofficier Mackor: “We hebben de betrokken overheden gevraagd of zij alsnog bezoekers van de asbestfabriek zullen benaderen.”

'Kennis schept verplichtingen. Dus wie er van wist, had moeten handelen', zegt jurist mr. dr. Waterman. Volgens haar was de beheerder van de fabriek verantwoordelijk om bezoekers te informeren. De Dienst Landelijk Gebied.

Volgens Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen is er ook een morele verantwoordelijkheid. 'Het OM had actie moeten ondernemen. Het OM heeft bewust een voor betrokkenen dramatisch beeld geschetst en geen seconde nagedacht over de gevolgen van haar strategie voor de gemoedsrust van de betrokkenen.'

'Naar mijn idee ligt de morele verantwoordelijkheid voor het ‘zorgen' dat de bezoekers van de Versbeurs voor de rechtszaak op de hoogte zijn gebracht van de gezondheidsrisico's dan ook bij het OM.'

Carla Bos organiseerde destijds de Versbeurs namens Versunie: 'Op het moment van de beurs wisten we niet van de aanwezigheid van asbest. Er is later wel ooit iemand van de politie bij mij geweest. Maar als er echt iets aan de hand zou zijn dan zouden we hierover worden geïnformeerd. Ik heb nooit meer iets gehoord.'

Bos vindt dat er duidelijkheid moet komen. 'Het OM zaait paniek, maar wellicht is er niet veel aan de hand. Als je één of twee dagen bent blootgesteld, hoeft dat niet schadelijk te zijn. Maar het OM zet de zaak zwaar aan en ik vind het kwalijk dat ze vervolgens geen duidelijkheid scheppen voor ons als bezoekers.'

'De rechter zou ook duidelijker uitspraak moeten doen over de risico's die er zijn geweest en/of er vervolgstappen moeten worden genomen door de eigenaren van de steenfabriek. Dat is voor mij nu onduidelijk.'

Een bezoeker die anoniem wil blijven maakt zich zorgen. 'Ik merk dat ik niet heel erg blij word dat niemand mij hierover heeft ingelicht. Ik realiseer mij uiteraard dat eventueel kwaad dan al is geschied, maar zou toch wel heel graag willen weten of er met gerichte gezondheidstests een eventuele besmetting onderzocht kan worden', laat een bezoeker weten.

'En zo ja, of eventuele schade verhaald kan worden. En op wie, natuurlijk. Een dergelijk onderzoek naar gezondheid zou ik op prijs stellen aangezien ik vanuit mijn directe betrokkenheid bij de voorbereidingen van de betreffende Versbeurs niet alleen meerdere keren in veel delen van de steenfabriek ben geweest, maar ook in stoffige omgevingen heb vertoefd, onder meer in enkele ovens zelf. Dat geeft mij geen goed gevoel.'