Nieuws

Kerk dicht? Niets daarvan, in Klarenbeek neemt het dorp het kerkgebouw over

KLARENBEEK - Het aantal gelovigen loopt terug en de kerken staan leeg. In Gelderland moeten veel Katholieke kerken de komende jaren hun deuren sluiten, maar in Klarenbeek niet. Daar kochten 300 gezinnen samen het kerkgebouw om het te behouden voor de gemeenschap.
Frans Ganzevles klapt hard in zijn handen. 'Een echo van 8 seconden', grijnst de voorzitter van de Stichting Vrienden van het kerkgebouw Klarenbeek. De stichting nam het kerkgebouw in oktober 2015 over van de katholieke kerk. De kerk stond te koop voor 175.000 euro, uiteindelijk hebben 300 Klarenbeekse gezinnen 85.000 euro gedoneerd en kon het gebouw worden gekocht en zo behouden voor de gemeenschap.
Door teruglopend kerkbezoek moeten steeds meer kerken hun deuren sluiten. In 2014 werd in de Onze Lieve Vrouwe Ten Hemelopnemingkerk in Klarenbeek de laatste mis gehouden. Leegstaande kerken kosten de Katholieke kerk veel geld, daarom staan veel kerken te koop.Vooral op de Veluwe moeten kerken worden 'vervreemd', zoals de Katholieke kerk dat noemt.

De kerk in Klarenbeek moet blijven

In Klarenbeek is het gebouw behouden voor de gemeenschap. Maar wat doe je met zo'n gebouw? Op 10 september vond de officiële opening plaats van het gebouw dat nu 'Het Boshuis' is gedoopt. Het gebouw heeft geen kerkelijke functie meer. Omdat het in 2015 is onttrokken aan de eredienst, mogen er geen officiële kerkdiensten meer worden gehouden. 
Toch worden er nog wel bijeenkomsten, trouwerijen (zelf je pastor of ambtenaar meenemen) en begrafenisdiensten gehouden. De afgelopen maanden is er gewerkt aan een aula waar families bij opgebaarde overledenen afscheid kunnen nemen. Families hebben zelf een sleutel van de ruimte en kunnen er dus in wanneer ze willen.
Het grootste deel van de Gelderse kerken valt onder het Bisdom Utrecht, dat wordt geleid door karidinaal Eijk. Hij wordt door velen in de kerk gezien als een kille saneerder. De kardinaal wil het aantal parochies in zijn bisdom fors terugsnoeien en een groot aantal kerken afstoten. Allemaal om de boekhouding op orde te krijgen, want gebouwen die niet worden gebruikt kosten alleen maar geld.

'Het bisdom sluit geen kerken'

'Het bisdom stuurt niet aan op het sluiten van kerken', zegt Hans Zuidwijk, secretaris-generaal van het aartsbisdom Utrecht. 'Zelfs al zouden we dat willen, dan kunnen we dat niet. De kerkgebouwen zijn geen eigendom van het bisdom, maar van het parochiebestuur. Wat we wel doen is aandringen naar een evenwichtige exploitatie. Parochies die er financieel slecht voor staan moeten kijken naar kosten voor huisvesting, personeel. Wij zeggen niet dat de kerken dicht moeten, dat is hun eigen verantwoordelijkheid.'
Het bisdom kan de cijfers over de afnemende kerkgang niet negeren. Zuidwijk: 'Kardinaal Eijk sluit niet uit dat van de 300 parochiekerken er nog maar 20 parochies over zijn tegen de tijd dat hij met emeritaat gaat (het zijn er nu ongeveer 50, red.).'

20 procent kerken sluit binnenkort

Het bisdom heeft geen cijfers over hoeveel kerken de komende jaren moeten sluiten, maar beoordeelt wel de aanvragen voor het onttrekken aan de eredienst. Dat is de eerste stap in het afstoten van een kerkgebouw. Zuidwijk: 'Als je kijkt naar het hele bisdom zijn er ongeveer 40 gebouwen waarmee parochies serieus actief bezig zijn met vervreemding.' Dat is ongeveer 20 procent van alle kerken in het bisdom Utrecht.
Wat kun je dan met een kerk? Er zijn een paar landelijke afspraken: geen casino's, geen wapens, geen prostitutie, geen drugs. 'We steunen bijna iedere oplossing die bereikt wordt op parochieniveau. Daarbij wordt ook gekeken naar het draagvlak voor de plannen in de lokale gemeenschap. Soms betekent dat we daardoor minder geld voor de kerk kunnen vragen, maar draagvlak is voor ons belangrijker dan geld.'

Geen eucharistie, wel trouwerijen

In Klarenbeek is het gebouw nu een plaats waar de gemeenschap elkaar kan ontmoeten. Voor trouwerijen, voor begrafenissen, voor bijeenkomsten van verenigingen. Maar het is ook nog een plaats waar de geloofsgemeenschap bij elkaar komt. 
Ondanks dat de kerk in Klarenbeek is onttrokken aan de eredienst, wordt er toch één keer per maand een bijeenkomst voor gelovigen gehouden. Niet onder leiding van een pastor of priester, maar de eigen geloofsgemeenschap. Een officiële eucharistieviering is uit den boze, omdat het kerkgebouw in Klarenbeek volgens het bisdom Utrecht geen gewijd gebouw meer is. 
Ad de Groot snapt daar niet van. Als voorzitter van Bezield Verband helpt zij kerken die zich verzetten tegen de voorgenomen sluiting. 'Kardinaal Eijk zegt dat je als je niet in de auto wilt stappen om een zondagsdienst bij te wonen, dat je dan geen goede katholiek bent. Eijk zegt dat hij bezig is met een zuiveringsproces, alleen de echte katholieken blijven over. Onzin. De paus gaat ook gewoon voor in een mis bij een jongerenbijeenkomst, dat was geen gewijde grond.'

'Behoud kleine en lokale geloofsgemeenschappen'

Bezield Verband vecht voor het behoud van lokale geloofsgemeenschappen en tégen de sluiting van kerken. 'Het bisdom Utrecht telde rond 2010 nog 328 kerkgebouwen/geloofsgemeenschappen. Eijk wil dat terugbrengen naar 20-30 kerken in 2028. Er zijn de afgelopen jaren al kerken gesloten, maar dat zou betekenen dat er nog eens 250 kerken hun deuren moeten sluiten. Dat is rampzalig.'
'Die kerken zijn niet eens zo belangrijk, het gaat om het behoud van geloofsgemeenschappen. Die honderden kleine lokale gemeenschappen zijn waar de kerk op gebouwd is. Die moet je niet samen willen voegen tot 20 of 30 grote gemeenschappen, daar jaag je mensen de kerk mee uit.'
Eijk geldt als een 'strenge' Katholiek. 'Zijn beleid staat haaks op het beleid van de nieuwe paus, Franciscus. Die vindt dat als je op meer dan 3 kilometer van een kerk woont, dat je dan maar een garagebox moet huren om samen je geloof te belijden.'

'Paus Fransiscus is een geschenk uit de hemel'

Dat de nieuwe paus een veel liberaler beleid voert, merkt De Groot nog niet in de beroepszaken die hij aantekent tegen de sluiting van de kerken. 'De Congregatie voor de Clerus die de beroepszaken behandelt is een redelijk autonoom orgaan, en veel van de leden zijn aangesteld door de twee vorige, conservatieve, pausen. De huidige paus haalt daar nu de bezem door. Fransiscus is een geschenk uit de hemel, voor velen is hij de reden waarom ze nog steeds hoop en vechtlust hebben om hun kerk te behouden.'
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!