Waar de familie Hoefsloot uit Arnhem op Dodenherdenking bij stilstaat

Maar voor de familie Hoefsloot uit Arnhem, het gezin op de foto, was de eerste 25 jaar na de oorlog niet 4 mei maar 9 juli jarenlang de herdenkingsdag. Het is de dag waarop hun vader Piet Hoefsloot door de Duitsers werd gefusilleerd op Fort bij Rhijnauwen bij Bunnik.

De 47-jarige Hoefsloot, een meubelkoopman uit Arnhem, was de oprichter van de Oranjewacht, een van de eerste verzetsorganisaties van Nederland.  Hij was kapitein bij  de inmiddels verboden Burgerwacht. Al in juni 1940 zocht hij contact met medestanders in Utrecht en Zeist. Binnen enkele weken strekte het netwerk van de Oranjewacht zich uit over heel Nederland met kernen in Arnhem, Utrecht, Zwolle, Leeuwarden en Nijmegen.

Hoefsloot werd de plaatselijke commandant in Arnhem. Daar beschikte de groep over een eigen arsenaal van wapens die afkomstig waren van de voormalige Burgerwacht. Daarnaast had de groep springstof en apparatuur om documenten te vervalsen. Een deel van de wapens was in de woning van Hoefsloot aan de Eusebiusbinnensingel verborgen.

Eind 1940 wordt Hoefsloot aangehouden in zijn zaak aan de Bakkerstraat  nadat er bij een andere verzetsman een adresboekje met de namen van een aantal Oranjewachten is gevonden. De Duitsers vallen binnen in het huis aan de Eusebiusbinnensingel maar vinden de verborgen wapens niet.

'Ik herinner me de harde geluiden van de huiszoeking,' zegt dochter Anne Marie van Loon-Hoefsloot. 'Met uitzondering van mijn oudste broer wist geen van de 11 kinderen in het gezin waar vader mee bezig was.' 

In totaal worden 40 leden van de Oranjewacht opgepakt. Negen van hen worden direct gefusilleerd, tegen de rest wordt een proces gevoerd. Als de uitkomst van dat eerste proces de bezetters niet bevalt komt er in 1942 een tweede proces. Als Hoefsloot naar buiten komt draait hij zijn duim naar beneden als teken dat het niet goed afgelopen is.  

In februari 1942 krijgt de familie van de directeur van de gevangenis in Scheveningen toestemming om hun vader te bezoeken. Op de binnenplaats van de gevangenis wordt een foto gemaakt, de enige waarop het hele gezin te zien is. 'Het was de laatste keer dat ik mijn vader heb gezien', vertelt Anne Marie.

Op 9 juli 1942 wordt Piet Hoefsloot met 8 andere leden van de Oranjewacht gefusilleerd op Fort bij Rhijnauwen. Het stoffelijk overschot van Hoefsloot wordt door de Duitsers gecremeerd en de as wordt naar Duitsland gebracht.

Met toestemming van de kardinaal houdt de familie een uitvaartplechtigheid met een lege kist. Pas jaren later kan de familie de urn met de as bijzetten op de Arnhemse begraafplaats Moscowa.

Nog is de ellende niet voorbij voor de familie Hoefsloot, bij de Slag om Arnhem komen het woonhuis en de meubelzaak in de vuurlinie te liggen. De panden worden verwoest.

De familie moet evacueren en komt in Baarn terecht. Na de bevrijding wordt Anne Marie naar Arnhem gestuurd om een nieuw huis te zoeken voor het grote gezin. 

Op 9 juli 1946, vier jaar na de dood van hun vader, gaat de hele familie voor het eerst naar Rhijnauwen voor een herdenking. Een beeld staat Anne Marie nog op het netvlies gegrift: dat van de palen waar de verzetsstrijders aan werden vastgebonden voordat ze gefusilleerd werden. De herdenking is het begin van een traditie die tot 1980 zal duren. Dan gaat de familieherdenking op in de Dodenherdenking op 4 mei.

Na de oorlog en de wederopbouw van de zwaar getroffen stad wordt de straat tussen het Provinciehuis en de Rijn vernoemd naar de Oranjewacht. 'Moeder wilde niet dat er een Hoefsloot straat zou komen, het ging om de gezamenlijke verdienste van alle Oranjewachters,' aldus Anne Marie.

Inmiddels heeft zij het verhaal van haar vader doorgegeven aan haar kleinzoon Ezra. Hij is trots op de daden van zijn overgrootvader maar beseft ook dat sommige keuzes in het leven grote gevolgen kunnen hebben.