Lymepatiënten: de enige goede teek is een dode teek

Zo zou je de reactie van Gert van Dijk kunnen samenvatten op het bericht van de Wageningen Universiteit over een mogelijke doorbraak in de bestrijding van teken. Van Dijk, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Lymepatiënten (NVLP), heeft het nieuws met belangstelling gelezen. 'Het moet natuurlijk nog verder worden onderzocht, maar als het echt zou werken en dus het aantal teken omlaag kan worden gebracht, dus ook de teken met de borrelia-bacterie die Lyme veroorzaakt, dan krijg je uiteindelijk minder patiënten en dat is winst.'

Zondag meldde bioloog Arnold van Vliet van de Wageningen Universiteit dat daar veelbelovende proeven zijn gedaan met zogeheten nematoden, kleine wormpjes die het lichaam van een insect binnendringen en daar een dodelijke bacterie achterlaten. De kleine parasietjes zijn in het verleden al met succes ingezet tegen onder meer engerlingen, snuitkeverlarven, emelten, vlooien en de eikenprocessierups, aldus Van Vliet. Ook de teek, die parasiteert op het bloed van mensen en dieren, is een geschikte kandidaat voor de nieuwe bestrijdingsmethode, aldus Van Vliet.

Eerder onderzoek heeft al uitgewezen dat de wormpjes dodelijk zijn voor de schapenteek, zegt Van Vliet. Op dit moment loopt een onderzoek waarbij wordt gekeken hoe de nematoden het beste kunnen worden gebruikt. Daarbij gaat het zowel om de vraag welke soort nematoden het dodelijkst is en op welk moment in het leven van een teek; is de larve (nimf) het meest vatbaar, of juist de volwassen teek? 

Bovendien: net als bij de bestrijding van de processierups moet de larve bij de tekenbestrijding in een vloeistof op bomen en struiken worden gespoten. Daarna moeten de wormpjes snel aan het werk, voordat ze uitdrogen. De vraag is dus: in wat voor vloeistof leven de wormpjes het langst?

Van Vliet: 'Het percentage teken dat sterft na blootstelling aan de nematoden varieert nogal: van slechts 29% sterfte van de nimfen, tot 90% sterfte. Gemiddeld ligt het sterftepercentage van jonge teken, tien dagen na behandeling op 59% bij een gemiddelde temperatuur van 21 graden Celsius. In de komende tijd wordt verder geëxperimenteerd met diverse doseringen (de dichtheid van nematoden in de vloeistof) en formuleringen (samenstelling van de vloeistof). Daaruit moet duidelijk worden welke samenstelling het meest effectief is in de natuur. Naar verwachting zal in het najaar het onderzoek afgerond zijn.

In Nederland worden jaarlijks zo'n 1,2 miljoen mensen gebeten door een teek. En omdat het aantal besmette teken toeneemt, neemt ook de kans toe op het krijgen van de ziekte van Lyme. Bioloog Van Vliet schat in dat op een mooie dag als afgelopen zondag zo'n 15.000 mensen een tekenbeet oplopen. 'Daarvan krijgen 300 tot 400 mensen de ziekte van Lyme. Daar weer 20 procent van, dus zeg zo'n 70 mensen, zullen ernstige klachten krijgen.'

In Nederland lijden naar schatting zo'n 500.000 mensen aan de ziekte van Lyme. De klachten zijn zeer uiteenlopend maar in het extreemste geval wordt het leven van een pariënt volkomen ontwricht.

Voorzitter Van Dijk van de patiëntenvereniging is blij met een mogelijke doorbraak aan de 'achterkant' van het probleem: minder teken, dus minder patiënten. Maar die patiënten zijn er natuurlijk nog steeds, en ook voor het aanpakken van hun problemen, de 'voorkant' van het probleem, is onderzoek en geld nodig. 'En dat mag van mij altijd meer zjin.'

Van Dijk verwacht veel van het nieuwe expertisecentrum voor onderzoek naar en de behandeling van Lyme, dat zou moeten worden gevestigd in het Nijmeegse Radboudumc. In 2014 besloot de Tweede Kamer na een burgerinitiatief dat het centrum er moet komen. De uitgangspunten, samengesteld door het ziekenhuis en patientenverenigingen, ligt inmiddels bij het ministerie van minister Schippers.