Nieuws

Brand seniorenflat Nijmegen: waar staan we een maand later?

Brand seniorenflat Nijmegen: waar staan we een maand later?
De brand in de seniorenflat aan de O.C.
NIJMEGEN - De brand in de seniorenflat aan de O.C.
Huismanstraat in de Nijmeegse wijk Neerbosch-Oost kostte aan 4 bewoners het leven. Het is precies een maand geleden dat de brand ontstond en alle partijen wassen hun handen in onschuld.
Donderdagavond presenteerde de gemeente Nijmegen een rapport naar aanleiding van de brand. Daarin staat dat de flat en de cafetaria waar de brand begon,  voldeden aan alle brandweervoorschriften ten tijde van oplevering.
In het rapport wordt wel geconcludeerd dat er een aantal zaken niet deugden aan het pand. Zo kwam één van de drie vluchtroutes niet uit op 'het maaiveld'; de technische term voor straatniveau. Dat was in 1995, toen de seniorenflat werd opgeleverd, niet verplicht. In de nieuwe bouwregels is dat tegenwoordig wel verplicht en die regels gelden voor nieuwbouw én bestaande bouw. De vluchtroute zou dus moeten zijn aangepast, maar binnen de gemeente 'is er onduidelijkheid' of dit nou tegen de regels is en er is 'aanvullend onderzoek' nodig van de brandweeracademie om daar duidelijkheid over te krijgen.

Controles

De cafetaria is door de gemeente gecontroleerd in 1996, 2002, 2005, 2008 en 2010. Bij die controles zijn 'enkele kleine' overtredingen vastgesteld, waaronder de afvalwaterbehandeling en het niet tijdig keuren van brandblusmiddelen. De overtredingen zijn telkens binnen de gestelde termijn opgelost.

'Panden voldeden aan eisen'

De gemeente heeft de panden gecontroleerd bij de oplevering, daarna is het aan de eigenaar. De seniorenflat is eigendom van Woonzorg Nederland. 'Het gebouw voldeed aan wettelijke eisen', zegt woordvoerder Ferdinand Fransen.

Aanvullend onderzoek naar gebreken

In het rapport van de gemeente staat ook dat een aantal rookwerende deuren niet automatisch dicht ging bij brand. Waarom de ondeugdelijke deuren niet zijn aangepakt, wil Fransen niet zeggen. 'De brandwerende deuren hebben wel goed gewerkt. We wachten het aanvullende onderzoek met vertrouwen af.'

Vaker controleren

In het complex woonden vooral oudere bewoners. Woonzorg Nederland is daar als eigenaar van op de hoogte, maar trof geen aanvullende maatregelen om de brandveiligheid te vergroten. Wettelijk gezien is dat niet verplicht. Maar wanneer een eigenaar bewust senioren in een complex plaatst, zou je ook kunnen besluiten om ten wille van de veiligheid die investering wel te doen. Het is niet duidelijk of Woonzorg Nederland overweegt aanvullende maatregelen te treffen in soortgelijke complexen. Fransen: 'Je kunt de vraag ook omdraaien. De gemeente weet dat er vooral senioren in het gebouw wonen, ze zoud ook vaker kunnen controleren.'

Geen extra veiligheidseisen

De seniorenflat heeft de bestemming 'wonen'. Dat betekent dat er geen extra veiligheidseisen gelden. Woon-zorg complexen moeten voldoen aan andere veiligheidseisen. Zo worden er eisen gesteld aan de brandinstallatie en moeten er te alle tijde BHV'ers aanwezig zijn. Een zorgcomplex wordt ook vaker gecontroleerd. In een gewone flat, ook als er veel senioren worden, is dat wettelijk gezien niet nodig.

Maatregelen kosten geld

Op de persconferentie refereerde burgemeester Hubert Bruls ook aan de eigen verantwoordelijkheid van de bewoners van de appartementen. 'We komen ook niet in uw huis controleren of u een rookmelder heeft hangen.' Het verplicht aanpassen van bestaande bouw kost ontzettend veel geld en ook extra controles drukken op het budget. De gemeente controleert gebouwen wanneer klachten binnenkomen. Als er geen klachten zijn en het pand heeft een goede naam, dan kan er jaren tussen de controles zitten.
De gemeente Nijmegen en eigenaar Woonzorg Nederland wassen hun handen in onschuld. Controles waren niet verplicht, er was weinig mis met het gebouw en aanvullende veiligheidsmaatregelen zijn niet verplicht.

Ook in zorgcomplexen gaat het mis

De verantwoordelijkheid wordt neergelegd bij de burger. In de praktijk zijn dat senioren die niet langer kunnen rekenen op een plaats in een zorgcomplex, waar wel allerlei maatregelen zijn genomen om hun veiligheid te vergroten. Maar zelfs daar kan van alles misgaan, zoals in oktober bleek bij een brandoefening in zorgcentrum De Wilgenpas in Westervoort. Bewoners met reuma konden het glas van de brandmelder niet indrukken en bij de brandtrappen stond een zee van rollators, waardoor ouderen niet bij de trap konden komen.

Bewoner is zelf verantwoordelijk

De boodschap is duidelijk. Bewoners zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen veiligheid. Ze moeten zelf brandoefeningen organiseren, zelf weten hoe ze bij brand naar buiten komen. De brandweer richt alle pijlen op bewustwording en preventie. De brandweeracademie, onderdeed van het Arnhemse Instituut voor de Fysieke Veiligheid, gaat onderzoek doen naar de zelfredzaamheid van senioren bij brand.

Debat voeren

Burgemeester Bruls wil vooral het debat voeren. Ouderen moeten langer zelfstandig blijven wonen, maar wat betekent dat voor de veiligheid? Een belangrijke politieke discussie, met voors en tegens. Meer controles, meer regels en aanpassingen kosten geld. Verplicht je het niet, dan blijft de brandveiligheid onderhevig aan de gratie van de eigenaar of bewoner van het pand. Of dat van de buurman. Want ook als bij de (onder)buren brand ontstaat, kan het gevolgen hebben voor de veiligheid van de omliggende woningen.

Discussie komt te laat

Voor de overgebleven 90 bewoners van de seniorenflat komt de maatschappelijke en politieke discussie te laat. 4 van hun medebewoners zijn aan de gevolgen van de brand overleden. Het zal nog maanden duren voor bewoners weer terug kunnen naar hun appartement, als ze dat al zouden willen. Enkele bewoners zeggen niet terug te durven. Ze worden opgevangen bij familie, of in een andere zelfstandige woning. Een enkeling wordt opgevangen in een zorgcentrum.