Nieuws

In het Veluwse bos ligt een van de oudste gerechtsplaatsen van Nederland

Overblijfselen van Engelanderholt.
Dagelijks rijden honderden nietsvermoedende automobilisten langs misschien wel de belangrijkste plek in Gelderland. In het bos langs de A1 tussen Beekbergen en Ugchelen ligt een heuvel met een lange en mysterieuze geschiedenis. Dit is het Herenhul op landgoed Engelanderholt. Eeuwenlang werd op deze plek rechtgesproken door de graven en hertogen van Gelre. © Omroep Gelderland
BEEKBERGEN - Dagelijks rijden honderden nietsvermoedende automobilisten langs misschien wel de belangrijkste plek in Gelderland. In het bos langs de A1 tussen Beekbergen en Ugchelen ligt een heuvel met een lange en mysterieuze geschiedenis. Dit is het Herenhul op landgoed Engelanderholt. Eeuwenlang werd op deze plek rechtgesproken door de graven en hertogen van Gelre.
De vroegste (bekende) schriftelijke bronnen over de functie van de Engelanderholt als rechtbank stammen uit de dertiende eeuw. Maar waarschijnlijk werd er al eeuwen eerder rechtgesproken op deze open plek in het Veluwse bos. Via schriftelijke overleveringen van de Romeinen weten we dat de Germanen volksvergaderingen hielden, waarin zij ook rechtspraken. Zo’n vergadering (het ding genoemd) was omgeven van godsdienstige rituelen. Het ding vond plaats in de open lucht, in de nabijheid van de goden.

Op de klaarbank

De Engelanderholt was de zetel van het Hoge Gericht van de Veluwe. Het gericht behandelde halszaken: misdrijven waarvoor dood kan worden opgelegd. Een mogelijke straf was bijvoorbeeld ophanging en tentoonstelling aan een boom of paal. De uitspraak van het vonnis (de klaring) vond plaats in een klaarbank. De klaarbank was een eenvoudig gebouw met overkapping, opgebouwd uit verschillende niveaus voor verschillende partijen. De hertogelijke stoel, versierd met details en ornamenten, stond natuurlijk op het hoogste niveau.
(Tekst gaat verder onder foto)
Overblijfselen van Engelanderholt.
Dagelijks rijden honderden nietsvermoedende automobilisten langs misschien wel de belangrijkste plek in Gelderland. In het bos langs de A1 tussen Beekbergen en Ugchelen ligt een heuvel met een lange en mysterieuze geschiedenis. Dit is het Herenhul op landgoed Engelanderholt. Eeuwenlang werd op deze plek rechtgesproken door de graven en hertogen van Gelre. © Omroep Gelderland

Rituelen en gebruiken

Niet alleen de Germaanse traditie van het rechtspreken in de natuur werd voortgezet. Rechtspraak bleef in de eeuwen daarna omgeven door rituelen. Dat begon al met de opbouw van de klaarbank. Deze werd begin augustus gestart en in september opgeleverd. De klaring vond plaats rond St. Lambertus op 17 september. Met het spannen van de bank werd de rechtbank ritueel geopend. Vanaf dat moment gold er dingvrede binnen de klaarbank.

Het einde van een tijdperk

Vanaf het einde van de zestiende eeuw kwamen er steeds meer geluiden op om de rechtbank te verplaatsen. Het hof van Gelderland in Arnhem werd verkozen boven het afgelegen Engelanderholt, waar de zitting op houten banken werd bijgewoond. De ridderschappen hechtten veel waarde aan het oude gebruik en hebben de verplaatsing een tijdje af weten te houden. Uiteindelijk werd de rechtbank aan het begin van de zeventiende eeuw toch verplaatst. Daarmee kwam er een einde aan misschien wel de oudste gerechtsplaats van Nederland.

Gelredag

Op zaterdag 28 oktober komt de geschiedenis van de Engelanderholt na bijna vier eeuwen weer tot leven. Tijdens de Gelredag kunt u ervaren hoe de rechtspraak eraan toe ging op deze magische plek in het Veluwse bos.
Overblijfselen van Engelanderholt.
Dagelijks rijden honderden nietsvermoedende automobilisten langs misschien wel de belangrijkste plek in Gelderland. In het bos langs de A1 tussen Beekbergen en Ugchelen ligt een heuvel met een lange en mysterieuze geschiedenis. Dit is het Herenhul op landgoed Engelanderholt. Eeuwenlang werd op deze plek rechtgesproken door de graven en hertogen van Gelre. © Omroep Gelderland
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!