Nieuws
Deense deed onderzoek naar ons wij-gevoel: 'Doe maar normaal'
ARNHEM - Koningsdag, de Dodenherdenking, Bevrijdingsdag. Op dit soort dagen, en als het Nederlands Elftal moet voetballen, zijn Nederlanders één. Dat wij-gevoel komt ergens vandaan, en de van oorsprong Deense Lotte Jensen uit Elst deed hier onderzoek naar. Van haar kwam onlangs het boek 'Vieren van vrede - Het ontstaan van de Nederlandse identiteit, 1648-1815' uit.
'Dat wij-gevoel heeft een lange geschiedenis', zei Jensen dinsdag op Radio Gelderland. Jensen, universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen: 'Het begon al tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Wij Nederlanders tegen zij. De Spanjaarden. De ander is een vast kenmerk bij een wij-gevoel. Je zet je af. Wij de heldhaftigen tegen zij de lafaards.'
Reactie uit regio's
Maar niet alleen oorlogen zorgen voor het wij-denken, benadrukt Jensen. De filosofe en neerlandica verwijst naar het opkomende nationalisme in de negentiende eeuw. 'Er kwam nationale vlaggen, volksliederen, symbolen. En toen het huidige Nederland ontstond, kwam er een reactie uit de regio's.' Want een Fries, zo weet Jensen, is geen Gelderlander.
Luister hier het interview terug met Lotte Jensen:
Jensen heeft nog steeds de Deense nationaliteit. Tot voor kort was het niet toegestaan in Denemarken een dubbel paspoort te hebben. Ze overweegt nu een Nederlands paspoort aan te vragen: 'Ik woon hier al zo lang en wil hier eigenlijk ook wel naar de stembus.'
'Nederlanders zijn huiverig met wij-gevoel'
Haar vaderland verschilt van het land waar ze al jaren woont, al zijn er uiteraard overeenkomsten. 'Nederland en Denemarken zijn kleine landen, onze talen worden door weinig mensen gesproken. Denen zijn best een nationalistisch volkje. Overal hangen Deense vlaggen. Dat gevoel is iets sterker dan hier. Nederlanders zijn huiverig om het wij-gevoel te cultiveren, behalve bij voetbal.'
Waarom onderdrukken we ons wij-gevoel vaak? 'Heldenverering vinden Nederlanders lastig. Dat is ook een beetje not done.' Als voorbeeld noemt ze Michiel de Ruyter: 'In een andere land zou hij een nationale held zijn. Maar door de film die over hem is gemaakt, werd een beetje besmuikt om De Ruyter gelachen. Dat is een gezonde kritische traditie. Nederlanders blinken ook uit in zelfrelativering. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg.'
Zijn Nederlanders bang voor nationalistisch te worden aangezien? Dat wordt een steeds lastiger onderwerp, zegt Jensen. 'Het ligt politiek erg gevoelig. Een positief wij-gevoel past beter bij a-politieke gelegenheden, zoals voetbalwedstrijden en Bevrijdingsdag.'
