Nieuws

Vader bij de Waffen-SS, moeder anti-nazi

Als puber zweeg Isabel van Boetzelaer erover: haar vader was fout in de oorlog, hij zat bij de Waffen-SS. Maar vele jaren later vond ze dat het verhaal alsnog moest worden verteld. © Just Publishers
ARNHEM - Als puber zweeg Isabel van Boetzelaer erover: haar vader was fout in de oorlog, hij zat bij de Waffen-SS. Maar vele jaren later vond ze dat het verhaal alsnog moest worden verteld.
Van Boetzelaer, die opgroeide in Oosterbeek, schreef het boek Oorlogsouders. Ze wist: als ze de waarheid van haar ouders wilde horen, moest ze wel snel zijn.
'Ik realiseerde me dat mijn ouders echt al oud waren, 91 en 84. Ik wist dat ze het anders mee het graf in zouden nemen. Dan kon ik informatie alleen nog maar vinden vanuit wat anderen erover vertelden - voor zover ze er nog waren - of wat er geschreven stond. Dan kon je nooit iemands beweegredenen achterhalen', zei ze donderdag op Radio Gelderland
'Kennelijk kom je dan toch op een leeftijd dat je denkt: het kan me niets meer schelen, ik kom uit de kast zeg maar...', zegt Van Boetzelaer. 'Ze nemen me maar zoals ik ben. En ik vind dat het verhaal verteld moet worden.' 

Klomp klei in de maag

Van Boetzelaer liep met een geheim rond, zo voelde het. 'Ieder jaar als 4 en 5 mei eraan komt, wanneer er documentaires zijn en films... Dan bouwt zich dat op. Het is een soort klomp klei die je in je maag hebt. Je kunt het niet uiten. Daar krijg je last van.' 
Was het schaamte? 'Schaamte, maar vooral machteloos verdriet. Dat jouw vader hieraan meegewerkt heeft.'
Waarom sluit iemand zich aan bij de militaire tak van de SS? Vader Willem had er na de oorlog eigenlijk geen verklaring voor. 'Hij begreep het zelf niet hoe hij zo stom had kunnen zijn om zich voor dat karretje te laten spannen. Dus we zijn samen op zoek gegaan naar hoe het zo gekomen was. En dat was een samenloop van omstandigheden.' Een combinatie van verkeerde vrienden, zich losmaken van zijn moeder, op zoek naar het avontuur en het communisme bestrijden.
Isabel van Boetzelaer op Radio Gelderland:

Vader heeft zijn straf gehad

Haar vader werd veroordeeld tot levenslang. Hij zat twaalf jaar vast, daarna kreeg hij gratie. 'Maar goed, dat was wel van zijn 25ste tot zijn 37ste. Onder heel zware omstandigheden: honger en een koude cel, heel klein en geen bezoek. Hij heeft zijn straf wel gehad', vindt Van Boetzelaer.
En vader heeft spijt betuigd. 'Hij snapt totaal niet hoe hij zich voor dat karretje heeft kunnen laten spannen. Met name omdat hij helemaal niets had met dat Arische gedoe tegen Joden. Hij is zelf getrouwd met een vrouw met Indisch en Indonesisch bloed. En hij is om die reden uit de Sicherheitsdienst gegooid. Dus hij dacht: hoe kon ik hieraan meewerken?'

Foute Nederlander, goede Duitse

Het bijzondere is dat haar moeder, een Duitse, juist fel anti-nazi was. Een vreemde combinatie. 'Zeker in Nederland, waar je altijd hoorde: de Nederlanders waren de goede en de Duitsers de slechte. En bij mij was het precies omgekeerd.'
Van Boetzelaer: 'Mijn moeder heeft mijn vader toen ze hem leerde kennen flink ondervraagd. Ze heeft het vonnis opgevraagd bij het NIOD en door een officiële vertaler in het Duits laten vertalen. En toen mijn vader voor het eerst naar mijn grootvader ging, is hij daar echt twee uur ondervraagd. Waar hij wel en waar hij niet mee te maken had. Als hij iets met massa-executies of de Holocaust te maken had gehad, dan was hij er nooit ingekomen. En dan was mijn moeder nooit met hem getrouwd.'
Oorlogsouders, een familiekroniek over goed en fout in twee adellijke families is verschenen bij Just Publishers.