'Strengere aanpak verwarde personen is brug te ver'

Wendy Broeren van de GGD heeft 20 jaar ervaring op straat. Vandaag is zij op weg naar een hutje in een klein bos aan de rand van Nijmegen. Hier zou sinds kort weer iemand slapen. 'En als ik hier iemand vind, moet ik kijken of ik hulp kan bieden', legt de sociaal psychiatrisch verpleegkundige uit.

In het hutje ligt een vies en klam matje en een zo mogelijk nog viezere deken. Overal ligt zooi, maar op dit moment is er niemand. Broeren en haar team krijgen 320 meldingen per jaar. Sommige van deze mensen zou je verward kunnen noemen, hoewel ze niet alleen psychische problemen hebben. Broeren somt op: 'Ze hebben ook verslavingsproblemen, zijn vaak verstandelijk beperkt en hebben geldproblemen'.

En dan is de stap naar criminaliteit snel gezet. De politie moet dan ook steeds vaker in actie komen vanwege incidenten met verwarde personen. In 2015 waren er in Oost-Nederland 11.000 meldingen. En ook dit jaar is het al vaak raak.

Zo moest de politie in Westervoort een verwarde man neerschieten en in Putten is een agente gewond geraakt toen ze een man wilde aanhouden die allerlei spullen uit zijn woning naar beneden gooide. 

Al die incidenten kost de politie veel tijd. En bovendien is een agent geen hulpverlener. Bauke Koekkoek is lector aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen, crisisdienst verpleegkundige en schrijver van het boek Verward in Nederland.

Net als veel collega's in de geestelijke gezondheidszorg twijfelt hij niet aan de cijfers van de politie, maar hij constateert dat die getallen eigenlijk niet veel zeggen. 'Het zijn meldingen, we weten niet om hoeveel mensen het gaat, hoe erg de incidenten zijn en wat deze mensen mankeert', somt Koekkoek op. 'De zorginstellingen kunnen er dan ook weinig mee.'

Ondertussen is Broeren op weg naar Ton. Deze man heeft jarenlang op straat geslapen maar heeft sinds kort een huis gekregen. Ton is dus van straat af.

Ook de politiek wil de mogelijkheden om verwarde personen vast te zetten verruimen. Op dit moment wordt er in de Tweede Kamer gesproken over een nieuwe Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg. Daarin is een zogenaamde 'observatiemachtiging' opgenomen. Dan kan iemand die overlast veroorzaakt tegen zijn wil drie dagen worden vastgehouden om de zorg op gang te brengen.

Dat gaat veel mensen in de geestelijke gezondheidszorg te ver. Ook Koekkoek vindt het onnodig. 'We hebben al mogelijkheden om mensen gedwongen op te nemen in de huidige wet en ook in zijn opvolger', legt de lector uit. 'Je moet ook dwang niet overschatten. Het is echt niet zo dat als je iemand drie dagen opsluit in een kliniek dat hij daarna fluitend ineens wel alle hulp accepteert.' 

Of Ton in dit huis daadwerkelijk blijft wonen, durft Broeren niet te zeggen. 'Als hij er klaar mee is en de wijde wereld in wil trekken dan is dat zijn goed recht', weet de verpleegkundige. En dan zou zij Ton zomaar weer ergens op straat aan kunnen treffen.

Ondanks haar ervaring gaat dat de hulpverleenster niet in de koude kleren zitten. 'Ik vind het triest dat er in zo'n rijk en welvarend land nog steeds mensen op straat leven'.