Calimerocomplex: 'De beelden van Jits horen in Renkum, niet in Oosterbeek'

Kees van Dongen weet wel waar hij de 6 natuursteen beelden en 25 bronzen beelden neer zou zetten. 'Je kunt een prachtige route aanleggen van het dorp, via het Beekdal naar Oranje Nassau's Oord, waar ooit koning Willem 3 woonde.'  Hij wuift met zijn arm over een kale grasvlakte, waar ooit een papierfabriek stond. De locatie ligt op een steenworp afstand van de Waterweg, waar Bakker werd geboren.

Later vertrok Bakker naar Utrecht, Parijs en belandde uiteindelijk in De Bilt, waar hij in 2014 overleed. In interviews had hij het vaak over zijn tijd in Renkum en ook in de wijde omgeving zijn zijn werken te bewonderen. Bij Villa Hartenstein, maar ook bij Hotel De Wereld in Wageningen waar het vredesvuur altijd wordt ontstoken. De Kamper Koe of Kamper Ui is ook van hem.

Ook de provincie Utrecht heeft veel beelden van hem gekocht, maar die beelden passen niet meer op locaties in Utrecht en daarom wil Utrecht er van af. De gemeente Renkum was er als de kippen bij, want het gaat niet alleen om een kunstenaar uit de gemeente zelf.

Oosterbeek is, samen met Renkum en Wolfheze, de oudste schilderskolonie in Nederland. De Oosterbeekse School begint in 1840 met de komst van Johannes Warnardus Bilders (Utrecht, 18 augustus 1811 – Oosterbeek, 29 oktober 1890), maar al snel vestigen ook andere kunstenaars zich in de schilderachtige omgeving van Oosterbeek en Renkum. De Oosterbeekse school brengt namen voort als Frederik Hendrik Hendriks (1808-1865), Jacob Cremer (Arnhem, 1 september 1827 – Den Haag, 5 juni 1880) die later bekend zou worden bij de Haagse School, Petrus Oerder (1823-1863) en Marinus Harting (1816-1861).

In 1870 verhuizen veel van de kunstenaars van de Oosterbeekse School naar andere steden, waaronder Den Haag. Maar er is ook een aanzienlijk aantal kunstenaars dat in de omgeving blijft wonen én werken.

Op 1 mei 1902 wordt in Renkum de kunstvereniging Pictura Veluvensis opgericht. Théophile de Bock en M. Logeman willen met de vereniging de belangstelling voor de kunst bevorderen en de samenwerking plaatselijke kunstenaars stimuleren. De belangrijkste activiteit van Pictura Veluvensis was de jaarlijkse tentoonstelling van werk van leden en genodigde kunstenaars, vaak zo’n honderd werken groot. De exposities waren twee tot drie weken dagelijks geopend. Tot de economische crisis van 1929 was het een bloeiende vereniging, in 1935 is de vereniging officieel opgeheven.

'En juist daarom moeten de beelden naar Renkum', zegt Kees van Dongen.  'Juist om dat kunstenaarsverleden.' Maar in het onderzoek wordt veel te weinig gekeken naar Renkum.

'Ja, het is een Calimero complex, maar we zien dat alle cultuur naar Oosterbeek schuift' zegt Van Dongen. 'Ook Renkum speelde een belangrijke rol als kunstenaarskolonie. Jits Bakker is notabene op de Waterweg geboren! Het steekt de Renkummers dat de beelden mogelijk naar Oosterbeek gaan. Renkum heeft niet zo veel mooie parken als Oosterbeek, maar bij het Beekdal is een mooi park ontstaan. Dat zou je tot een park kunnen maken waar alle beelden bij elkaar geplaatst kunnen worden, en dat is belangrijk voor de nabestaanden van de kunstenaar. Op die manier is de beveiliging van de beelden ook beter te regelen. Het zou een mooie opsteker zijn voor het dorp Renkum.'

Het Beekdal is één van de locaties die door kunstadviseur Jan van IJzendoorn wordt onderzocht. Huis Mariëndaal en Zoom, een nieuw centrum voor landschap, kunst en cultuur op de Westerbouwing, zijn andere mogelijke locatie. In het onderzoek wordt gekeken of de beelden in de omgeving passen, maar ook naar veiligheid. Bronzen beelden worden regelmatig gestolen en omgesmolten.

Cultuurwethouder Erik Heinrich is blij dat de Renkummers zo fanatiek zijn, maar benadrukt dat er meer locaties worden bekeken. 'Oosterbeek is ook een heel mooi dorp met hele mooie landgoederen en andere plekken. We hebben de rijkdom van zo veel plaatsen die in aanmerking zouden kunnen komen voor de beeldentuin van Jits Bakker. Dat is de luxe van overvloed en we gaan de komende tijd kijken wat daarvoor de beste locatie is.'

Maar eerst moeten de Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht beslissen of de beelden naar de gemeente Renkum gaan. Die beslissing wordt waarschijnlijk in maart genomen.