Hoe smaakt een patatje Mars eigenlijk?

Het is benauwd en warm in de kas, net buiten Wageningen. Onderzoeker Wieger Wamelink is het gewend. Hij loopt in een fors tempo langs de gewassen. 'Rucola, boontjes, tuinkers, rogge, radijs. Alleen de spinazie wil maar niet lukken. De tomaten gaan juist veel te hard, die heb ik al een paar keer moeten toppen omdat ze door het zonnescherm groeiden!' Vandaag worden de aardappelen gerooid.

Wieger teelt iedere soort in drie verschillende soorten aarde; pot-, maan- en Marsgrond. 'De potgrond is gewoon bij de tuinhandel om de hoek gekocht,' grapt hij. De maan- en Marsgrond moesten van verder komen, maar niet van een andere planeet.

NASA heeft maanaarde meegenomen en geanalyseerd. De robot op Mars analyseert de bodem van de rode planeet en stuurt een gedetailleerd rapport terug naar aarde. 'Op die manier weten we heel goed wat er in de bodem zit. Op aarde zijn vergelijkbare grondsoorten te vinden. De grond die we voor de maan gebruiken wordt gevonden in de woestijn van Arizona, de grond van Mars komt uit Hawaï.' De potgrond is de controlegroep, om afwijkingen in de planten uit te kunnen sluiten.

Wieger doet onderzoek naar welke plantensoorten het beste verbouwd kunnen worden op Mars. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA wil in de jaren 30 de eerste bemande missie naar de Rode Planeet sturen. Omdat ieder mens gemiddeld 400 kilo voedsel per jaar nodig heeft, is het logischer om dat daar te verbouwen.

In eerste instantie wordt dat gedaan in de cabine waarin de bemanning ook woont, maar volgens Wieger is dat niet praktisch: 'Je moet daar bakken boven elkaar hangen. Ik zou zelf een ondergrondse kas bouwen. Dan ben je beschermd tegen de elementen en de straling.'

Groenten verbouwen is een grote uitdaging op de Rode Planeet, die ook wel een dode planeet wordt genoemd. Er waaien forse winden van meer dan 90 km/u en door het ontbreken van een atmosfeer komt er veel zonnestraling op het oppervlak terecht, waardoor mensen kanker ontwikkelen. De samenstelling van de atmosfeer is compleet anders dan op aarde, dus planten kunnen alleen gekweekt worden in een afgeschermde ruimte.

Maar leven en groente verbouwen op Mars is niet onmogelijk. Er is water op Mars, en dat kan uit de bodem worden gewonnen. Zuurstof kan worden gewonnen door waterstof- en zuurstofmoleculen te scheiden uit water door middel van elektrolyse. Aan de bodem ligt het niet, met een beetje mest kun je er in principe groenten in kweken.

Wieger haalt drie potten uit de kas; één aarde, één maan en een Marsgrond. Hij rijdt ze naar de onderzoekstafel en knipt het verdroogde loof er af. 'Het ziet er misschien een beetje sneu uit, maar als je zelf ooit aardappelen hebt geteeld, weet je dat dat zo hoort. Dat groen wegen we en op Mars zou je het hergebruiken als bemesting.'

De onderzoeker graaft de aardappels voorzichtig uit. Het zijn er een stuk of vijf, niet veel en het lijken eerder krieltjes dan volwassen piepers. In de maan- en Mars-potten zitten beduidend minder aardappelen dan in de controlepot met potgrond.

'Er is wel nog werk aan de winkel. Misschien moeten we grotere potten gebruiken, misschien moet er meer organisch materiaal in de aarde. Dat zorgt er voor dat de grond minder compact is, minder aangestampt. Dat zou ook verklaren waarom onze wortelen zo klein blijven; ze komen gewoon niet door de grond heen.'

Maar zelfs als het ons lukt om groenten te verbouwen op Mars, of op de maan. Zijn de groenten dan veilig voor consumptie? De bodem van Mars bevat veel zware metalen. Wieger onderzoekt of de planten die schadelijke stoffen opnemen, maar dat blijkt niet het geval. 'De groenten zijn veilig te eten, zolang je ze goed wast. De aarde bevat wel zware metalen, dus die moet je niet binnen krijgen.'

Het onderzoek dat aan de Wageningen Universiteit wordt gedaan naar ruimtegroenten, heeft mogelijk ook dichter bij huis een toepassing. 'We telen de groenten in aarde uit een woestijn. De kennis die we daarover opdoen is ook op aarde toe te passen. We hebben binnenkort 9 miljard mensen te voeden, dit onderzoek kan hopelijk bijdragen aan een oplossing voor de voedselproblematiek.'

Zou Wieger niet zelf naar Mars willen om de groenten te verbouwen? 'Het is belangrijk onderzoek dat nergens anders wordt gedaan. Het zou echt heel gaaf zijn als ons dit lukt, maar ik wil niet naar Mars. Te ver weg, bovendien ben ik met pensioen tegen de tijd dat de missie vertrekt.' De maan zou hij wel overwegen. 'Dat is ongeveer 2 dagen vliegen. Als dan de oogst mislukt, kun je Houston nog eens vragen of ze wat te eten kunnen sturen.'

De groenten uit de Wageningse kas worden uitgebreid gewogen, bestudeerd en geanalyseerd. Hoe de Marspieper smaakt, blijft nog even de vraag. Op 30 augustus wordt de rest van de tomaten- aardappel, spinazie en boontjesoogst verwerkt tot een diner. Op het menu staat onder andere een sorbet van tomaten, en een tuinkerscrème.

Het marsdiner is niet goedkoop; gasten moeten er minimaal 500 euro voor neertellen. Het etentje is namelijk een crowdfundingactie om geld voor zijn onderzoek bij elkaar te krijgen. Eind augustus kunnen 30 gasten aanschuiven. De meeste plekken zijn al vergeven, maar wie er snel bij is kan nog mee eten. Het geld wordt gebruikt voor het onderzoek naar buitenaardse groenten.

De aardappeloogst wordt verwerkt tot een cocktail van brandnetels en aardappelen. Want laten we eerlijk zijn; met zo'n kleine oogst zit een frietje voor 30 man er niet in. Nog niet.