'Een glimlach is niet te vatten in een regel' - Gelderse zorginstellingen willen minder regels

Volgens wijkverpleegkundige Lineke van der Zouwen van zorginstelling Opella uit Ede is de verhouding tussen zorg en administratie inmiddels te ver doorgeschoten. 'Ik ben nu de helft van mijn tijd kwijt met de hele administratie en de andere helft kan ik op bezoek bij de cliënten. De zorgverzekeraar wil dat we bijvoorbeeld zelf indiceren en zorgplannen opstellen en dat kost veel tijd. Ik zou graag vaker zelf bij de mensen zorg willen bieden, maar dat gaat niet meer.'

De toegenomen administratie komt doordat zorginstellingen de zorg voor zorgverzekeraars en gemeenten vaak op verschillende manieren moet verantwoorden. Elke gemeente stelt weer andere eisen aan de verantwoording. En dat is ongewenst, omdat zorginstellingen als Viattence uit Heerde en Opella en Vilente uit Ede de afgelopen jaren juist druk bezig zijn geweest om de grote hoeveelheid regels in de zorg aan te pakken.

Directeur Laurent de Vries van Viattence voerde in oktober vorig jaar de rode knop in. 'Als je als medewerker een onnodige regel tegenkomt, druk je op de digitale rode knop. Vervolgens gaat er een team aan de slag om te onderzoeken of de regel geschrapt zou kunnen worden. Het uitgangspunt is wat de bedoeling is van de regel. Er is inmiddels 70 keer op de knop gedrukt en we hebben tot nu toe 37 regels kunnen schrappen.'

Zorg gaat niet om regels zegt De Vries. 'Wij willen mensen een zo goed mogelijke laatste levensfase geven. Een glimlach is niet te vatten in een regel.'

Enkele regels die geschrapt zijn: niet elke keer de bloeddruk opmeten, maar alleen als het nodig is. Niet elke keer cliënten wegen, maar nog maar eens in de drie maanden. Bij de potten pindakaas zetten ze er niet meer op wanneer deze is geopend. 'Dat doe je thuis ook niet. Je moet je afvragen wat het doel is van een regel en wat het oplevert', aldus De Vries.

In de thuiszorg heeft hij inmiddels 16 formulieren geschrapt. 'Dat waren formulieren die je voor iedereen in moet vullen. Als je iemand alleen een steunkous aantrekt dan hoef je wat mij betreft niet telkens in te vullen hoe het met   de oren en de ogen van de cliënt is. Dat moet je alleen doen als het nodig is', aldus De Vries. Hij denkt dat nog 20 procent van de regels geschrapt zouden kunnen worden.

De Vries is inmiddels in gesprek met gemeenten en wethouders om de regeldruk aan te pakken. Hij heeft het probleem ook al diverse keren bij het Rijk aangekaart. 'Als ze zo graag minder regels willen, moeten ze wel een keer boter bij de vis gaan doen.' Wat in ieder geval gelukt is, is dat landelijk nu geregeld is dat cliënten met dementie bij aankomst geen handtekening meer hoeven te zetten. 'Mentaal en fysiek zijn cliënten niet in staat om dat te doen. Dus we zijn blij dat dat niet meer hoeft.'

Ook zorginstelling Opella heeft de afgelopen jaren honderden regels tegen het licht gehouden. 'Wij hebben de stap gemaakt om binnen de zorg meer te vertrouwen op de medewerkers en hun professionaliteit en gezonde verstand. Dan kun je veel regels loslaten. Zo temperaturen we niet meer elke dag de koelkast in de verpleegzorg en gooien we niet meer standaard na twee uur een halve appel weg van een bewoner. De ouderen hebben de oorlog nog meegemaakt en die willen die appel niet weggooien. Nu spreken we met de bewoner af wat deze wil. In de thuiszorg zijn we nu in gesprek met zorgverzekeraars en gemeenten en stellen we de vraag: waarom maken we die afspraak en wat levert het op?', aldus de woordvoerder van Opella.

Het schrappen van de regels levert tijd op. Maar volgens Opella betekent dit niet dat de werkdruk ook minder is geworden. 'Je gaat de tijd anders besteden. In plaats van de temperatuur van de koelkast meten, ga je nu bijvoorbeeld aandacht aan gebitsverzorging besteden waar anders geen tijd voor is. Je kunt nu tijd besteden aan dingen die er toe doen.'

Bij Vilente in Ede zijn ze aan de slag gegaan met het vergemakkelijken van de indicaties van cliënten. 'Voorheen moesten we 6 weken wachten op een indicatie van het indicatie-orgaan CIZ. Om de toegangsdrempel te verlagen hebben wij het indiceren overgenomen. Het heeft ons geen rooie cent opgeleverd, omdat dit veel administratie met zich meebrengt. Maar we hebben nu wel tevreden cliënten, mantelzorgers en medewerkers. We kunnen veel sneller handelen. We kunnen nu binnen een dag de zorg regelen. En dat maakt een groot verschil als je met crisissituaties te maken hebt zoals bij onze spoedafdeling het geval is. Medewerkers ervaren ook meer regie in hun werk. Ze kunnen nu zelf dingen snel regelen en snel handelen', aldus Janet Kleis, directeur Zorg en Innovatie.

Vilente heeft nog wel wensen voor de toekomst. Volgens Kleis wordt er nog veel te veel op papieren gestuurd. 'Als een inspectie nu binnenkomt dan gaan ze checken of alle dossiers goed zijn ingevuld, maar wij willen dat ze gaan praten met medewerkers en clienten. Dus niet kijken naar lijstjes en dat is een hele omwenteling voor de inspectie. Samen met de inspectie willen we kijken hoe we dit kunnen gaan doen.'

'De vraag is: Waar vertrouwen we elkaar zonder dat er dikke stapels papieren voor nodig zijn? Je moet altijd zorgen dat je transparant bent. Maar moet je dit tot in detail op papier uitwerken of kan dat ook op een andere manier? Dat is wat we de komende tijd met onze cliënten, medewerkers, inspectie en andere toezichthoudende organen gaan bespreken.'