De koek is weer eens op, thuiszorg voert cliëntenstop in

Aanbieders en verzekeraars bekijken namelijk aan het begin van een nieuw jaar hoeveel zorg er nodig is en hoeveel geld daartegenover staat Dat leggen ze vast in zogeheten productieafspraken. En steeds vaker blijkt dat de koek ruim voor het eind van het jaar op is.

Die ervaring dreef thuiszorgorganisatie Opella vorige week tot het besluit om in Ede, Wageningen, Renswoude en Renkum een gedeeltelijke cliëntenstop in te stellen. Acute gevallen worden nog steeds geholpen, aldus een woordvoerder.

Dat is anders voor mensen die niet uit een ziekenhuis komen maar die nu merken dat zelfstandig wonen ze steeds moeilijker afgaat en voor wie thuiszorg een oplossing zou zijn. Die krijgen even 'nee' verkocht door Opella.

Want het budget voor thuiszorg dat de organisatie met verzekeraar Menzis is overeengekomen is op. Opella verwijst deze mensen door naar andere aanbieders, die nog wel ruimte hebben. 'Met pijn in het hart'.

Gevraagd naar het waarom van die situatie wijst een woordvoerder van Opella naar Menzis. 'Wij hebben van te voren aangegeven ruimere afspraken te willen maar dat zat er niet in. Wij voorspelden een toename van het aantal cliënten vanwege de aangekondigde sluiting van verzorgingshuizen en het feit dat veel ouderen langer zelfstandig blijven wonen.'

'Overigens hebben we zo lang mogelijk gewacht met het nemen van deze maatregel. We hebben een tijdlang een deel van de overschrijding voor eigen rekening genomen, maar op een gegeven moment moet je daarmee stoppen'.

Verzekeraar Menzis zegt ongelukkig te zijn met de situatie maar benadrukt het belang van het maken van afspraken en het hanteren van plafonds om de kosten in de hand te houden. 'Bovendien hebben wij ook contracten met andere aanbieders in de regio, zodat de mensen daar terecht kunnen.'

Bestuurder Hans Buijing van zorgkoepel BTN, waarbij Opella is aangesloten, wijt de situatie deels aan de forse Rijksbezuinigingen van honderden miljoenen op de thuiszorg.

Daarnaast is een verklaring dat verzekeraars bij het aangaan van nieuwe productieafspraken uitgaan van oude peildata. 'Voor de onderhandelingen van 2016 worden cijfers uit 2014 gebruikt. Inmiddels zijn veel verzorgingshuizen gesloten en wonen veel meer ouderen zelfstandig.'

Bovendien kopen de verzekeraars tegen te krappe bedragen in, aldus Buijink. 'De tarieven worden vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit. Stel dat die voor een bepaalde dienst een tarief van 100 euro vaststelt dan kopen de verzekeraars die voor 88 euro bij ons in. Zo worden wij opgezadeld met een tekort.'

Buijink zegt de kwestie op korte termijn te gaan bespreken met Staatssecretaris Van Rijn.

ActiZ, een koepelorganisatie van zorgondernemers, wil een andere vorm van financiering. Op naar een 'patiëntvolgende budgettering', is het motto.

Want de zorgkoepel zegt dat de afspraken voelen als een keurslijf dat zorgaanbieders beperkt in het maximaal inzetten van hun mogelijkheden voor alle mensen die dat nodig hebben.

Als het aan ActiZ ligt, volgt het geld de patiënt: die kan dan met een eigen budget zorg kopen. Die aanpak moet in de plaats komen van de huidige regiobudgetten waarmee de uitvoerders, de Zorgkantoren, aan de slag gaan en afspraken maken met zorgaanbieders.

Een systeem met het bekende nadeel dat de cliënt niet geholpen kan worden door de aanbieder van zijn voorkeur of dat de zorgaanbieder een tijdlang zelf de zorg moet betalen.

Omdat ActiZ weet dat een stelselwijziging niet 1-2-3 gerealiseerd is, eindigt het pleidooi met een voorstel voor een subtiele maar belangrijke wijziging van het systeem.

Als er toch inkoopafspraken gemaakt moeten worden, propageert ActiZ meerjarencontracten tussen zorgkantoren en zorgaanbieders. Die bieden meer ruimte en maken het voor de zorgaanbieders makkelijker om vernieuwingen op gang te brengen en de noodzakelijke investeringen te doen.

Het systeem is één ding, de pot met geld is twee, zo concludeerde Actiz in september. Want voor ActiZ staat vast dat de zorgaanbieders te maken hebben met duizenden extra ouderen die zorg nodig hebben, terwijl ze (steeds minder) geld krijgen.

Volgens Actiz is daarvoor 242 miljoen euro extra nodig, en zolang dat geld er niet is, zal het steeds vaker voorkomen dat zorgaanbieders op de rem gaan staan. De noodkreet leverde wel enig resultaat op: op de dag dat ActiZ met haar cijfers kwam, maakten de zorgverzekeraars bekend meer wijkverpleging te gaan inkopen.

Maar er moet, aldus de zorgkoepel, meer geld komen uit Den Haag. Want als Den Haag wil dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen dan moeten ook de financiële gevolgen van die wens onder ogen worden gezien.

En dus moet een aangekondigde bezuiniging van 100 miljoen euro op de wijkverpleging van tafel. In plaats daarvan moet er, zo roepen ActiZ en de verzekeraars in koor, voor 2016 worden uitgegaan van een reëel budget 'zodat we in 2016 niet opnieuw met een forse overschrijding te maken krijgen'.

Een uitnodiging van Actiz aan de bewindspersonen van VWS voor een gesprek is de deur uit.