'Gelderland onderbelicht in geschiedenisboeken'

Wie denkt dat de Amsterdamse grachtengordel en het Haagse Binnenhof altijd al het middelpunt van Nederland zijn geweest, zit er goed naast. Steden als Nijmegen, Zutphen en Tiel waren al grote welvarende handelssteden toen Amsterdam nog een zompig moeras aan de monding van de Amstel was. De Romeinen, Karel de Grote, de Noormannen, de Franse Zonnekoning Lodewijk de Veertiende en vele andere grote namen uit de wereldgeschiedenis wisten Gelderland te vinden en woonden hier kortere of langere tijd.

In de boeken over de vaderlandse geschiedenis staat weinig over het Gelderse verleden. Dat is de motivatie om zelf te speuren in de historie van Gelderland. De Ridders van Gelre reizen van Maarten van Rossem in Zaltbommel naar een Achterhoekse neushoorn in Varsselder. En van Romeinse steenovens in Berg en Dal naar het Hanzepaardje van Harderwijk.

Dolly Verhoeven, hoogleraar Gelderse geschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, ziet al wel dat er in de wetenschappelijke artikelen een verschuiving is, maar de geschiedenisboeken en de andere media voor het brede publiek beschrijven vooral de geschiedenis van Holland. Op de nationale canon (met de beschrijving van de 50 belangrijkste onderwerpen voor de Nederlandse geschiedenis) was veel kritiek omdat de onderwerpen veelal vanuit westelijk perspectief zijn gekozen. Het gevolg was wel dat er ook provinciale en lokale canons werden gemaakt. Dus er is wel een beweging op gang gekomen, maar er gaat een lange tijd overheen voordat ook de provinciale en lokale geschiedenis het brede publiek bereikt.

Grollenaar Joep van der Pluijm keert zich tegen het 'Hollandocentrisme' (het centraal stellen van de provincie Holland). Hij deed onderzoek naar de Tachtigjarige Oorlog in de Achterhoek. Hij schrijft: Over de Tachtigjarige Oorlog is een aanzienlijk aantal publicaties verschenen. Slechts enkele daarvan besteden naar evenredigheid aandacht aan de niet onaanzienlijke rol die de zuidelijke en oostelijke grensgebieden van de Nederlanden tijdens die periode hebben gespeeld. Nog geringer is het aantal dat ingaat op de betekenis van Oost-Gelderland tijdens de Opstand. Van der Pluijm pleit ervoor om ook de Gelderse geschiedenis op te nemen in de vaderlandse geschiedenisboeken.  

Dat een programma over de Gelderse geschiedenis heel welkom is blijkt wel uit de vele reacties die de redactie inmiddels kreeg. Uit een mail van Focko van der Zee: Zoiets is hard nodig. Ik merk dat tijdens mijn lezingen in juli en augustus over de geschiedenis van Lochem en de Graafschap, aan Lochemers en toeristen. Algemene reactie: 'Wat hier allemaal in de Graafschap en Lochem gebeurd is, dat hebben we nooit op school gehad. Alkmaar en Haarlem en Naarden waren belangrijk, maar de 80-jarige oorlog en b.v. de bisschop van Munster in Oost Nederland, is zeer verrassend'.

Ook bekende historici zoals hoogleraar Gelderse geschiedenis Dolly Verhoeven en directeur Wiel Lenders van het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek winden zich op over de Randstedelijke visie van de vaderlandse geschiedenis. Wiel Lenders: 'De huidige geschiedschrijving over het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog gaat alleen over Market Garden, de hongerwinter en de bevrijding van de Randstad rond 5 mei. Historici gaan volledig voorbij aan de bevrijdingslegers die vanaf februari 1945 vanuit Groesbeek, dwars door de Achterhoek en de Veluwe trokken.'

Zestien weken lang gaan ridders Bas Steman en René Arendsen op zoek naar de mooiste historische verhalen waar iedere Gelderlander trots op mag zijn. Iedere week staat één vraag centraal waardoor Bas en René ook meer te weten komen over het Gelderland van 2015. Vanavond ontmoeten ze in de eerste uitzending de eerste bewoners van de Achterhoek, maken ze klokbekers en spelen ze de ijstijd na. Vanuit hun uitvalsbasis, de Kruittoren in Zutphen, overdenken de ridders de geschiedenis onder het genot van een biertje. Ze reizen door de hele provincie om hun vragen uit te zoeken en benoemen gedreven mensen voor de Gelderse geschiedenis tot ridder.

Vanaf vanavond zijn de Ridders van Gelre elke maandag te zien bij Omroep Gelderland om 18.20 uur (elk uur herhaling). Op zaterdag is één van de locaties die de maandag ervoor te zien was in het tv-programma gratis toegankelijk voor het publiek. René Arendsen doet van 08.00 uur tot 13.00 uur live verslag van de Gelredag op radio. De geschiedenis komt hier tot leven. Elke week een andere plek, elke week een andere periode uit de geschiedenis. Beleef zelf de Spannende Geschiedenis van Gelderland. 

Kortom, de Ridders van Gelre geven iedere inwoner van Gelderland genoeg redenen om trots te zijn op Gelderland en op de Gelderse geschiedenis. Volg ze via Twitter en Facebook.

De Ridders van Gelre wordt gemaakt in samenwerking met Gelders Erfgoed, de Radboud Universiteit Nijmegen, het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen en het Nederlands Openluchtmuseum. En wordt mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland.