Nieuws

De eeuw oude arbeidershuisjes van 5000 gulden per stuk bestaan nog steeds in Heveadorp

Philips deed het en de voormalige Dobbelmanfabriek in Nijmegen is er ook een voorbeeld van. Een fabriek bouwen en er huizen omheen zetten voor de arbeiders. Rubberondernemer Wilhelmi deed het op een lap grond tussen de Nederrijn bij Doorwerth. Zo ontstond 100 jaar geleden Heveadorp.
HEVEADORP - Philips deed het en de voormalige Dobbelmanfabriek in Nijmegen is er ook een voorbeeld van. Een fabriek bouwen en er huizen omheen zetten voor de arbeiders. Rubberondernemer Wilhelmi deed het op een lap grond tussen de Nederrijn bij Doorwerth. Zo ontstond 100 jaar geleden Heveadorp.
Het is 1915 als de rubberondernemer D.F. Wilhelmi in het dan nog ongerepte Seelbeekdal grond koopt van een Groningse firma. Hij heeft al een bedrijf in Hoogezand maar wil uitbreiden. Vanwege de ligging aan het water kiest hij voor de plek onder de rook van Doorwerth.

Engelse stijl in Heveadorp, waarom weet niemand

De komst van de fabriek stuitte op veel weerstand: wat moet zo'n vieze stinkfabriek in deze mooie ongerepte omgeving? Maar Wilhelmi zette door en bouwde 150 arbeiderswoningen om de fabriek heen, voor 5000 gulden per stuk. 
De fabriek kreeg de naam Hevea en zo ontstond 100 jaar geleden het bijna gelijknamige dorp. Zeer bijzonder is dat de kleine huisjes in de Engelse cottagestijl werden gebouwd. Waarom dat gebeurde weet niemand.

De fabriek en zijn bewoners

In de Heveafabriek werden fietsbanden gemaakt en er werkten toen zo'n 260 werknemers. De fabriek bouwde niet alleen de huizen maar zorgde ook voor de controle.
Ook Gert Gankema groeide op in het dorp, in het huis van zijn opa en oma: 'De fabriek zorgde ook voor de verlichting en deed 's avonds om 24.00 uur het licht centraal uit. Mevrouw Wilhelmi beschouwde het als haar taak om regelmatig de huisjes te bezoeken en met de vinger over de plinten te gaan om te zien of alles wel schoon was'.

Teloorgang

In 1977 kocht Vredestein de inmiddels noodlijdende fabriek. Even later werd in Renkum een nieuwe fabriek gebouwd en werden de activiteiten in Heveadorp afgestoten. Bijna het hele dorp was toen bedrijfsbezit. De woningmarkt was slecht en het dorp verpauperde.
In 1983 werd het dorp verkocht aan de gemeente. Die saneerde het gebied en bouwde er nieuwe woningen. Nu telt het dorp 850 inwoners, een deel van hen woont nog steeds in diezelfde kleine arbeidershuisjes.

Tentoonstelling

De geschiedenis van de fabriek en zijn inwoners is nu door Marcel Willemsen en Gert Gankema gevangen in een tentoonstelling. Deze is tot en met 1 november te zien in kasteel Doorwerth.
De eerste week was een groot succes: meer dan 800 mensen kwamen af op de tentoonstelling.
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!